1. Ogólne (Bevezetés)

Sárospatak – to miasteczko na północno-wschodnej części Węgier, od przejścia granicznego w Barwinku 2,5 godziny jazdy, czyli 140 km. Liczy 14000 mieszkańców. Miasto ma bogatą kulturę i dziedzictwo historyczne, dzięki czemu spełnie większą rolę w życiu kraju, niż wynikałoby to z wielkości miasta.

Status miasta Sárospatak zyskał w 13. wieku. W średniowieczu został ważnym miastem uniwersyteckim. Były okresy, gdy w Sárospatak było więcej uczniów i studentów niż przebywało mieszkańców.
Dzisiaj to miasteczko ma serdecznie czeka i pragniących uczyć się, i turystów. Na Węgrzech odbywa się wyścig między miastami, gdzie się znajduje najwięcej kwiatów. Ten wyścig najwięcej wygrał Sárospata

Miasto miało i ma obecnie ożywione stosunki z Polską, posiada umowę partnerską z miastem Krosno, ale jest znanz również w innych częściach Polski.

2. Szkoły (Iskolák)

Największą szkolą miasta jest Kolegium Reformowane. Reformacja bardzo wcześnie pojawiła się na Węgrzech, już w rokach 1520 są dokumenty, według czego na Węgrzech już pojawiiło się ten wyznanie. Obecnie około 20% mieszkańców Węgier jest wyznawcami kościeła reformowanego.

Szkoła została założona w 1531r. i od tego roku odgrywała ważną rolę w szkolnictwie węgierskim. Uczył tu i slynny pedagog Jan Komensky, i stworzył nowy system edukacji.

Jeden z wyższych szkół miasta ma na imię Jan Komensky, która teraz jest fakultetem Uniwersytu w Miszkolcu. Dalsze instytuty edukacyjne szkoła zawodowa im Adam Vay i Liceum Wódza Arpada, co ma swoistą archytekturę.

Do liceum reformowanego przylega i ogród szkolny. Rzadko zdarza się, że w śródmiejsciu znajdował się taki duzy park.

W tym parku znajduje się internat Lajosa Kossutha, i zabytkowa sala sportowa.

3. Biblioteka Główna (Nagykönyvtár)

Jeden z największych bibliotek Węgier się znajduje w Sárospatak, w której znajduje więcej niż pól miliona tomów, w tym wiele bardzo cennych średniowiecznych tomów. Trzeba wiedzieć, że wtedy cena jednego tomu wnosiła tyle ile cena tomu. W bibliotece głównej była zachowana do 1945r. pierwsza polska Biblia, która się nazywa Biblia Zofii. Ta Biblia znajduje się obecnie w Rosji, prawopodobnie w Niżnym Nowgorodzie. Obecnie tylko kopia tej Biblii z 1931r. jest w naszej bibliotece.

Również do biblioteki przylega muzeum szkołnictwa. Tu możemy zobaczyć nie tylko szkolnictwo zeszłości i pracę Komenskiego, ale możemy zobaczyć pierwsze nowocześne pomocy naukowe.

4. śródmiejscie (Belváros)

Gdy zakończyliśmy poznania się ze zeszłością edukacji i epoką reformacji i wyruszamy się do dalszych słynności mamy przejść przez śródmiejscie. Najpiękniejsza części są Plac Hilda i Dom Kultury.
Dom Kultury w roku 1983 osiągniał znaczną nagrodę międzynarodową archytektury. W domu kultury znajduje się kawiarnia i w całym roku są programy i kino. Te budynki budowałi w styłu Imre Makoweca.

Dzisiaj już nie tylko w Sárospatak, ale w całym kraju możemy się spotkać się z budynkami tego styłu.

Gości, którzy przyjadą wiosną lub latem, mogą obejrzeć miasto w kwiatach.

5. Barbakan nowy, kościół zamkowy i dom świętej Alżbiety (Újbástya, Vártemplom, Szt. Erzsébet-ház)

Jak przybliżamy się do zamku, znajdujemy „Barbakan Nowy”. Tu nie wyłącznie odbywają się imprezy, ale turyści obowiązkowo mają tu przyjść, bo Barbakan jest stałym źródłem informacji, i pracownicy też bardzo chętnie pomagają.

Sam budynek był oryginalnie częścią zamku, i spełnił rolę ochrony, ale w roku 2007 odbudowali. A już przyszłi się do kwartału zamkowego. Kościół zamkowy budował się w 15. wieku w styłu gotycznym. Obok tego znajdują się fundusze rotundy z 11. wieku. W kościełe oltarz jest z 18. wieku, styłu barokowego.

Jak pójdziemy dalej do zamku po lewiej stronie znajduje się brama wodna. Tu od wiosny do jesieni odbywają się programy.

Dom świętej Alżbiety znajduje się obok kościoła. Alżbieta święta urodziła się w Sárospatak w 1207r. jak córka króła. Niedługo po swojej śmierci sanktyfikowała się za służbę wśród biednych.

W każdym roku w zielone świątki są dni świętej Alżbiety, gdy prawdziwa atmosfera czeka gości. Są pokazy rycerskie, różne programy, kiermasz.

6. Zamek (Vár)

Rozpoczęła się budowa zamku w 16. wieku, ale zakończyła się dopiero w 19. wieku. Ze wzgłędem na to, że nigdy nie grał roli w bitwie, ten zamek jest na Węgrzech w najlepszym stanie w całym kraju, i możemy obejrzeć najpiękniejsze chwiłi Węgier. Najstarsza część zamku Wieża Czerwona, dzisiaj już nie ma koloru oryginalnego, skąd zyskała swoje imię.

Od piwnicy do najwyższego piętra możemy poznać dni powszechne średniego wieku. Na najwyższym piętrze się znajduje sala rycerów. Podczas powstawienia Rakoczich tu odbywał się ostatni sejm w 1708r. Można mówić, że ta część zamku żyje najbardziej, bo tu odbywają się wesele, imprezy. Nad tym jest terasa, skąd we wyspaniałym widoku możemy obejrzeć rzekę Bodrog, nad którym w każdym lecie kursują się nakręty spacerowe do Tokaju.

W kazamacie są wystawy tematyczne. Przy tym jest kuchnia średniowieczna, gdzie przy okazja możemy posmakować potrawy średniowieczne.

Palac budowali najpóźniej, w 19. wieku. Naturalnie zamek już nie grał wtedy żadnej roli ochronnej.

Panowie zamku tu mieszkałi aż do drugiej wojny światowej. Obecnie są tu wystawy historyczne, najwięcej z 17 i 18 wieków. Wtedy było powstawienie Rakoczich. W zamku znajduje się restauracja renesansowa, gdzie możemy posmakować poprzedne ery.

Około zamku jest ogród zamkowy. Tu w każdej porze roku można przyjemnie spacerować, szczególnie piękny wiosną. Dzieciom jest igrisko. Jak wszędzie w Europie, w zamku w każdym roku odbywa się noc muzea. Wtedy znane ściany mają swoistą atmosferę, jeszcze lepiej można poczuć obecność historii.

Przy tej okazji w sali rycerów jest kino, gdzie pokażą filmy historyczne, kuchnia renesansowa otwarta, miasto jest w światłach nocy. Program jest organizowani z muzeami okolici, jednym biletem można każdy obejrzeć, nawet do miasta sąsiadecznego, Sátoraljaújhely, dokąd można wyjechać transportem nieodpłatnym i tam można zobaczyć muzeum więzięnictwa.

W sierpniu odbywają się Dni Muzyczne Zempleńskie. W ramie programu tego w zamku są piękne koncerty.

7. Zakład puszek (Ágyúöntő műhely)

György Rákóczi I. miał największy zakład do produkcji puszek na Węgrzech w 17. wieku. Od 1631 przez 17 lat budowali więcej puszek brązowych, póki w roku 1672 pożar zniszczył zakład. Reszty tego zakładu odkryło Muzeum Rákoczego Muzeum Narodowego Węgier w latach 2006-2011. Według tych resztów i dokumentów ówczesnych odbudowali ten zakład, co jest kuriozum w całej Europie.

Blisko 400 metrów kwadratowych czeka gości, gdzie pokaże wystawa tok średniowieczny odlewu puszek. Tak, jak na przykład aparat do topienia metali, czy szybę odlewu. W budynku jest autentyczy aparat z belek, o 6,5 metru wysokości, co służył do ruchu szkieletu brązowego puszek, i przygotowania otworów.

8. Gastronomia (Gasztronómia)

W ciągu zwiedzenie miasta postępuje się głód. W Sárospatak jest więcej dobrych restauracji, gdzie można posmakować potrawy regionalne. Ale nie tylko potrawy są czekawe, ale i naczynie. Tu w kontynuacji z tradycją od 17 wieku produkują i dziśiaj garniki w doskonałej jakości. Jeszcze dzisiaj malują rękami. W fabryce jest możliwość do zwiedzenia fabryki, nawet można wypróbować garnciarstwo.

9. Wino (Bor)

Węgry są słynne ze swoich win. Z tych win jest najsłynnejsze Tokajskie. Ale Tokaj to nie jest tylko imię miasta, lecz całego regionu. Według tego w Sárospatak też znajduje się dużo piwnic, a w niektórych przyjmują i gości. Dzięki rozmiaru i ważności swojej najważniejsza piwnica Rakoczich, która jest obok zamku. Wyrusza się kwestia, dlaczego wina Tokajskie są tak specjalne. Dopisują się bardzo głeb, klimat, i tradycja. Jest kilka specjalnych gatunków, które są tylko w tym regione. Najsłynnejsze jest asszu. Podczas wynobrania aszu, które bardzo się podobają do rodzynków odebrają odrębnie i potem naliwają wytrawne wino w podanej ilości. Po tym fermentują w beczce dębowej minimalne 3 lata, a rozliwają do butelek. Ten gatunek przygotują od 17. wieku. Nie w każdym roku można przygotować aszu, to nadmiarnie zależy od pogody.

Dopisuje się do tego, gdy na początku jesieni jest dużo opadów, a potem postępuje się długi period suchy i ciepły.

Drugi typyczny gatunek u nas jest samorodni. Gdy chciałbyśmy przygotować samorodni, rodzynków nie tzeba odebrać, lecz razem z winogronami pomielać i fermentować.

Winobrania, jak dożynki naturalnie nie może być bez zabaw. Przed końcem września lub na początku października odbędą się zabawy winobrania, gdy jest możliwość do degustacji i obserwacji toku produkcji wina.

Polska jest tradycjonalnym rynkiem wina. Od 16. wieku regularnie przywozią wino z Węgier do Polski. W południej Polsce wielu pamiątków jest szlaku wina.

10. Kąpielisko (Fürdő)

Pochodzenie wody termalnej w Sárospatak ma z 60. roków. Badali ropy naftowej, ale zamiast tego gorąca woda wyburzyła się. Mieszkańcy już od początku już od pierwszej chwili bardzo chętnie korzystałi z możliwości, i choć pod bardzo prymitywnymi warunkami, ale cały czas kąpali się w gorącej wodzie. Potem już zaczynałi rozwijąć ściągłe. Na początku wykopali trzy bazeny, potem po modernyzacji już 5 bazenów czeka naszych gości. Woda jest najbardziej zalecana do problemów reumatycznych i kobiecych. Każdy bazen jest specjalizowany. Jest płyty bazen dla dzieci, jest głęboki do pływania, i dla starszych z gorącą wodą. Najwięcej gości przyjeżdzia w lecie ale warto zwiedzać również wiosną i jesienią. Obecnie toczy się większa inwestyja, dzięki czemu jeszcze możemy podwyżyć niwo.

11, Okolica (Környék)

Gdy chodzi o Sárospatak, jak wszędzie, mamy mówić o okolicy. We wsi Hercegkút rząd piwnic mówi o pilności i chęci do pracy mieszkańców. Prawie każda rodzina ma swoją piwnicę, w których jest piszne wino tokajskie. Jest możliwość do zwiedzenia piwnic, które często mają więcejset lat, mają swoistą atmosferę.

Niedaleko od miasta znajduje się Tengerszem (po polsku Morskie Oko), gdzie wcześniej była kopalnia kamieni do młynów, ale dziisiaj już przepięknie miejsce do wycieczek.

Tłumaczył: Éles György, gyurieles (małpa) freemail (punkt) hu tel. kom.: +36-20-337-7169